معابر شهری- تابلوهای هدایت مسیر-آیین کار

Transkript

1 1

2 2

3 فهرست کمیسیون فنی تدوین استاندارد پیش گفتار مقدمه 1 هدف و دامنه كاربرد 2 مراجع الزامی 3 اصطالحات و تعاریف 4 اصول و مباني تابلوهاي هدايت مسير 1-4 كليات 2-4 انواع تابلوهاي هدايت مسير براساس عمل كرد 3-4 تجمیع تابلوها 5 رنگ در تابلوها 1-5 كليات 2-5 مقررات رنگ بندی )سامانه رنگی در تابلوهای هدایت مسیر( 6 نوشتار و اندازه حروف تابلو 7 قلم )فونت( 8 عالیم و نقوش 9 مقصدیابی 10 قوانین برداشت و جمع آوری اطالعات 11 طراحی 12 مشخصات فني تهيه و نصب تابلوهاي شناسايي و تعيين مسير 1-12 مشخصات کلی 2-12 مشخصات عمومی شبرنگ ها و ضرایب بازتاب 3-12 قلم )فونت( 4-12 بدنه تابلو 5-12 مشخصات دکل کنسولی و صلیبی مضلع )چند وجهی( 6-12 مشخصات دکل دروازه ای مضلع )چند وجهی( 7-12 دستورالعمل نصب تابلوهای هدایت مسیر 8-12 تهیه تابلوهای هدایت مسیر پيوست الف )اطالعاتي( -ضوابط نوشتاري مكان يابي و ساخت تابلوهاي راهنماي مسير پيوست ب )اطالعاتي(- اشكال و جزييات مربوط به نصب تابلوها پيوست پ )اطالعاتي(- ويژگي هاي انواع شبرنگ پیوست ت )اطالعاتی(- سایر تابلوها الف ج د عنوان صفحه 3

4 هیئت رئيسه: تشکری هاشمی سیدجعفر )کارشناس ارشد مهندسی صنایع( کمیسیون فنی تدوين استاندارد»معابر شهری- تابلوهاي هدايت مسير آيين كار«سمت و / يا نمايندگي معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران هاشمی سیدمناف )دکترای برنامه ریزی شهری( دبير: صدر فرهاد )کارشناس ارشد مدیریت اجرایی( اعضاء: )اسامي به ترتيب حروف الفبا( آقایی حسن )کارشناس مهندسی عمران و کارشناس ارشد مدیریت( امیرآبادی محمد )کارشناس مهندسی صنایع و کارشناس ارشد مدیریت صنعتی( حسینی کلشتری نقی )کارشناس مدیریت دولتی( خادمی امیر )کارشناس مهندسی صنایع و کارشناس ارشد مدیریت دولتی( خشایی پور مرتضي )کارشناس مهندسی عمران وکارشناس ارشد راه و ترابري( داریانی محمدعلی )دکترای مدیریت صنعتی( رنجبریان مسعود )کارشناس مهندسی صنایع( روحی امیر )کارشناس ارشد مهندسی عمران-برنامه ریزی حمل و نقل و ترافیک( زنده دل علی )کارشناس ارشد مهندسی عمران- حمل و نقل و ترافیک( معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران مدیر کل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت شهرداری تهران مدیر کل مهندسی و ایمنی ترافیک معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران ريیس کنترل پروژه و ارزیابی عملکرد اداره کل برنامه ریزی و توسعه شهری معاونت حمل و نقل و ترافیک معاون اداره کل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت شهرداری تهران رئیس اداره استانداردسازی فرایندهای اداره کل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت معاون مطالعات و برنامه ریزی معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران قائم مقام معاونت برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران مدیر کل برنامه ریزی و توسعه شهری معاونت حمل و نقل و ترافیک مدیر مطالعات حمل و نقل و ترافیک مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران معاون مدیر کل برنامه ریزی و توسعه شهری معاونت حمل و نقل و ترافیک 4 الف

5 شاهانی فاطمه ( کارشناس ارشد شهرسازی-برنامه ریزی شهری و منطقه ای( شرقي عبدالعلي )دکتري مهندسي عمران( شهیدزاده حسین )کارشناس ارشد مهندسی عمران- حمل و نقل و ترافیک( شهیدی محمد حسن )کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای( صبوری دیلمی صفا )کارشناس ارشد مهندسی عمران( صفارزاده محمود )دکترای برنامه ریزی حمل و نقل و ترافیک( عباسي رزگله محمدحسين )كارشناس مهندسي مواد( عبدی صفیاله )دانشجوي كارشناسي ارشد مهندسي عمران مهندسي و مديريت ساخت( فربیز فرزین )کارشناس ارشد مهندسی عمران- حمل و نقل و ترافیک( فالح زواره محسن )دانشجوی دکتری راه و ترابری دانشگاه تربیت مدرس( فالح نفری سکینه )کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی( کابلی فرشته )کارشناس ارشد مهندسی طراحی محیط زیست( گلبابایی امین )کارشناس ارشد مهندسی عمران-راه و ترابری( میرآخورلی علی )کارشناس مهندسی علوم و صنایع غذایی( کارشناس اداره کل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي قائم مقام اداره کل مهندسی و ایمنی ترافیک مشاور معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران معاون اداره کل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت شهرداری تهران عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس کارشناس سازمان ملي استاندارد ايران رئیس اداره مهندسی ترافیک معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداري تهران کارشناس ارشد حوزه معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران کارشناس ارشد معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران ريیس اداره آمار و اطالعات اداره کل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت کارشناس اداره کل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت کارشناس اداره کل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت ريیس اداره ارزیابی عملکرد اداره کل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت ب 5

6 پیشگفتار استاندارد»معابر شهری- تابلوهاي هدايت مسير - آيين كار«که پیش نویس آن درکمیسیون های مربوط توسط معاونت برنامه ریزی و توسعه شهری و معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران تهیه و تدوین شده و در چهارمین اجالس کمیتۀ ملی استاندارد حمل و نقل مورخ 91/11/23 مورد تصویب قرار گرفته است اینک به استناد بند یک مادۀ 3 قانون اصالح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب بهمن ماه 1371 به عنوان استاندارد ملی ایران منتشر می شود. برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحوالت و پیشرفت های ملی و جهانی در زمینه صنایع علوم و خدمات استانداردهای ملی ایران در مواقع لزوم تجدید نظر خواهد شد و هر پیشنهادی که برای اصالح و تکمیل این استانداردها ارايه شود هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت. بنابراین باید همواره از آخرین تجدیدنظر استانداردهای ملی استفاده کرد. منابع و مأخذی که برای تهیۀ این استاندارد مورد استفاده قرار گرفته به شرح زیر است: - دستورالعمل معاونت و سازمان حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران سال 1390: مالك عمل تهيه و نصب تابلوهاي هدايت مسير در معابر شهري - استاندارد ملی شماره )معابر شهری- طبقه بندی( سازمان ملی استاندارد ایران مصوب آذرماه مقاوله نامه عالئم راه ها کنوانسیون وین راهنمای نصب عالئم و تجهیزات عالئم راهنمایی رانندگی )ترجمه استاندارد عاليم و تجهيزات كشور آلمان( ترجمه مهندس فريدون دژدار شرکت عرف ایران - ASTM D a, Standard Specification for Retro reflective Sheeting for Traffic Control - BS EN :2007, Fixed, vertical road traffic signs- Fixed signs - Manual on Uniform Traffic Control Devices, Federal Highway Administration, Traffic sign manual, Department for Transport, London, ج 6

7 مقدمه مهم ترین کاربرد تابلوهای راهنمای مسیر در معابر شهری مسیریابی سریع رانندگان برای انتخاب کوتاه ترین و بهترین مسیر جهت کاهش زمان سفر و دست یابی آسان تر به مقصد است. به منظور دستیابی به اهداف فوق این تابلوها باید از استانداردهای بین المللی تبعیت نماید تا مورد استفاده مراجعان سایر کشورها نیز باشد. از سوی دیگر چون ایران یکی از کشورهای عضو مقاوله نامه 1968 کنوانسیون وین در خصوص عالیم راه ها است بنابراین باید از اصول کلی حاکم بر طراحی و جانمایی تابلوهای هدایت مسیر مذکور در قوانین این مقاوله نامه تبعیت نماید. در مقاولهنامه وین عالئم معابر به انواع عالئم اخطاری انتظامی و اخباری تقسیم بندی شده اند. مطابق این استاندارد بین المللی عالئم اخباري وظيفه راهنمايي استفادهكنندگان از راه را در هنگام سفر و يا ارائه ساير اطالعات جنبي مفيد بر عهده دارند. عالئم اطالعرساني تسهيالتي يا خدماتي عالئم راهنماي مسير تعيين مسير يا شناسايي محل و عالئم ويژه جزء عالئم اخباری به شمار می آیند و تابلوهای هدایت مسیر از مهم ترین و مؤثرترین انواع تابلوهای اخباری هستند. تصور تقاطع های بدون تابلوهای هدایت مسیر شهر بیهویت است که شهروندان و رانندگان آن مدام باید برای رسیدن به مقصد توقف نموده و از دیگران نشانی معبر مورد نظر خود را سؤال نمایند. بنابراین تابلوهای هدایت مسیر ضمن راهنمایی و هدایت رانندگان به مقاصد و مسیرهای مورد نظر نقش مهمی در ایمنسازی معابر بر عهده دارند. از جمله اصول حاکم بر طراحی و جانمایی تابلوهای هدایت مسیر تعیین شکل و اندازه های تابلوها و پیکتوگرام ها و اصول طراحی استاندارد تابلوها است و باید روش یکسانی در نحوه طراحی و اجرای آن مورد استفاده قرار گیرد. در این مجموعه با استفاده از آيين نامه های معتبر دنیا )آييننامه های MUTCD آمریکا TSRGDانگلستان HAV آلمان( ضوابط و دستورالعمل های طراحی تابلوهای هدایت مسیر شامل رنگ مشخصات نوشتاری و نشانه )لوگو( به منظور یکسان سازی و رعایت اصول استاندارد طراحی و اجرا در کلیه تابلوهای راهنمای مسیر ارايه شده است. د 7

8

9 معابر شهری- تابلوهاي هدايت مسير آيين كار 1 هدف و دامنه كاربرد هدف از تدوين اين استاندارد ارايه راهنمایی های مورد نیاز و همچنین الزامات طراحی مکان یابی و نصب تابلوهای هدایت مسیر در راه های درون شهری است. اين استاندارد در ارتباط با به کارگیری تابلوهای با پیام ثابت در راه های درون شهری بوده و در مورد به کارگیری تابلوهای پیام متغیر خبری باید از آیین نامه ها و استانداردهای مربوط استفاده کرد. 2 مراجع الزامی مدارک الزامی زیر حاوی مقرراتی است که در متن این استاندارد ملی ایران به آن ها ارجاع داده شده است. بدین ترتیب آن مقررات جزيی از این استاندارد ملی ایران محسوب می شود. در صورتی که به مدرکی با ذکر تاریخ انتشار ارجاع داده شده باشد اصالحیه ها و تجدیدنظرهای بعدی آن موردنظر نیست. در مورد مدارکی که بدون ذکر تاریخ انتشار به آن ها ارجاع داده شده است همواره آخرین تجدیدنظر و اصالحیه های بعدی آن ها موردنظر است. استفاده از مراجع زیر برای این استاندارد الزامی است: - دستورالعمل معاونت و سازمان حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران سال 1390: مالك عمل تهيه و نصب تابلوهاي هدايت مسير در معابر شهري - استاندارد ملی شماره )معابر شهری- طبقه بندی( سازمان ملی استاندارد ایران مصوب آذرماه مقاوله نامه عالئم راه ها کنوانسیون وین راهنمای نصب عالئم و تجهیزات عالئم راهنمایی رانندگی )ترجمه استاندارد عاليم و تجهيزات كشور آلمان( ترجمه مهندس فريدون دژدار شرکت عرف ایران - ASTM D a, Standard Specification for Retro reflective Sheeting for Traffic Control - BS EN :2007, Fixed, vertical road traffic signs- Fixed signs - Manual on Uniform Traffic Control Devices, Federal Highway Administration, Traffic sign manual, Department for Transport, London, اصطالحات و تعاریف در اين استاندارد عالوه بر اصطالحات و تعاریف موجود در استانداردهای ملی شماره های و اصطالحات و تعاريف زير به كار مي رود: 1

10 1-3 معابر شهری 2-3 تابلو به مجموعهای از معابر که در محدوده ي قانونی تعریف شده برای شهرها موجود بوده و یا جهت عبور وسایل نقلیه موتوری دوچرخه و پیاده در داخل شهر ساخته می شود معابر شهری اطالق می گردد. منظور از تابلو در این استاندارد تابلوی هدایت مسیر است. تابلوهای هدایت مسیر از مهم ترین و موثرترین انواع تابلوهای اخباری است که با هدف مسیریابی سریع رانندگان برای انتخاب کوتاه ترین و بهترین مسیر به منظور کاهش زمان سفر و دست یابی آسان تر به مقصد در محل های مناسب نصب می گردد. 4 اصول و مباني تابلوهاي هدايت مسير 1-4 كليات تابلوهای راهنمای مسیر از نظر ساختاری دارای مشخصات زیر هستند: الف- شکل ب- رنگ پ- نوشتار ت- نقوش و عالیم تصویری. این استاندارد تابلوهای راهنمای مسیر را از نقطه نظر عوامل فوق بررسی و استانداردهای مربوط به هر یک را مشخص مي نماید. به طور کلی طراحی ساخت و نصب تابلوهای راهنمای مسیر باید به گونه ای باشد که اهداف زیر را تأمین نماید: - آدرسدهی و ارايه اطالعات در تابلوهای راهنمای مسیر باید به نحوی انجام گیرد که برای یک راننده تازه وارد به مسیر همانند راننده ای که مسیر را در اثر تجربه آموخته است انتخاب مسیر به راحتی و بدون تأخیر و کاهش سرعت یا انحراف ناگهانی میسر شود تا اختالل و آشفتگی در جریان ترافیک به دنبال نداشته باشد. - تابلوي راهنماي مسير بايد در فاصله اي قابل درك و رؤيت نصب شده باشد تا راننده در فرصت مناسب موقعيت مورد اطالع رساني را درك و به راحتي تصميم گيري نمايد. - تابلوهاي راهنماي مسير بايد شرايط فوق را به طور يكسان در شرايط جوي و مقاطع زماني مختلف )روز يا شب( فراهم نمايد. - رعايت اصل يك نواختي و هم شكلي به نحوي كه استفاده كنندگان از مسير را در به كارگيري صحيح قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي هدايت نمايد. - توجه به تداوم اطالع رساني از طريق تكرار بهينه تابلوها و مقاصد در تابلوها مهم است )اصل پيوستگي(. 2

11 تابلوهاي راهنماي مسير در دو نوع مستطيلي و پيكاني )پرچمي( ساخته مي شوند. البته استفاده از تابلوهاي پرچمي در چارچوب مستطيل شكل نيز مجاز است. در ساخت چارچوب تابلوها الزم است از به كارگيري لبه هاي تيز اجتناب گردد تا در صورت بروز تصادفات شدت تصادف كمتر باشد. در هر حال در طرح تابلوهاي هدايت مسير الزم است از ضوابط خاص طراحي )رنگ نوشتار و عناصر طراحي نظير: نقوش عاليم تصويري پيكان ها و... ) و مكان يابي تبعيت گردد. اين ضوابط در ادامه همين استاندارد ارايه خواهد شد. از نظر محل نصب تابلوها به دو گروه كلي تابلوهاي جانبي و تابلوهاي معلق )باالسري( تقسيم مي گردند تابلوهاي جانبي راهنماي مسير اين تابلوها معموال در سمت راست مسير حركت نصب مي گردند. اما در مواقع ضروري و براي تأكيد تابلوي جانبي در سمت چپ نيز ممكن است نصب شوند. در چنين حالتي تشخيص ضرورت بر عهده تيم كارشناسي ترافيك بوده و الزم است مستندات توجيهي فني در اين خصوص را ارايه نمايند. دقت شود كه در معابر شرياني تابلوهاي راهنماي مسير به صورت جانبي نصب مي گردند. تشخيص ضرورت نصب تابلوهاي هدايت مسير به صورت معلق در معابر شرياني بر عهده تيم كارشناسي ترافيك شهری است تابلوهاي معلق )باالسري( اين تابلوها بر روي قاب هاي از پيش نصب شده در عرض معبر )عمود بر محور حركت( نصب مي گردند. معموال ارتفاع مفيد پايين ترين نقطه تابلو تا سطح سواره رو حدود 5 متر و در آزادراه ها اين فاصله 5/5 متر در نظر گرفته مي شود. در صورت استفاده از چنين تابلوهايي الزم است حتما به تردد وسايل نقليه با ارتفاع بلند توجه گردد. پيشنهاد تابلوهاي باالسري بايد براساس توجيهات فني الزم انجام گيرد. به عنوان يك راهنمايي كلي در موارد زير نصب تابلوي هدايت مسير باالسري ممكن است به عنوان گزينه اجرايي مد نظر قرار گيرد: - حجم زياد ترافيك )نزديك به ظرفيت( - استفاده از تقاطع هاي غيرهم سطح پيچيده - وجود سه يا چهار خط عبوري در هر جهت - محدوديت فاصله ديد در صورت نصب تابلوهاي جانبي - فقدان فضاي كافي براي نصب انواع تابلوهاي جانبي - وجود تقاطع هاي غيرهم سطح مبدل )دگرساز( نزديك به هم - خروجي هاي چند خطه - درصد زياد كاميون در حجم عبوري - وضعيت ويژه روشنايي معبر - سرعت زياد وسايل نقليه - لزوم توالي تابلوهاي معلق در سراسر معبر به دليل وجود تقاطعات غيرهم سطح متوالي - تقاطع دو آزادراه با يكديگر 3

12 - وجود خروجي از چپ و كم شدن تعداد خطوط عبوري بعد از خروجي - لزوم تعريف خطوط حركتي و تفكيك مناسب جريان ترافيك با حفظ پيوستگي و استمرار آدرس دهي. 2-4 انواع تابلوهاي هدايت مسير براساس عمل کرد تابلوهاي راهنماي مسير در يكي از گروه هاي پيش آگاهي تابلوي انتخاب مسير تابلوهاي خروجي و تابلوهاي تأييد مسير قابل تقسيم هستند كه در ادامه در مورد آن ها توضيحاتي ارايه مي گردد. نكته مهم در استفاده از اين تابلوها آن است كه پيش از اقدام به نصب تابلوها الزم است نقشه کلی جانمایی نصب تابلو به همراه طرح تابلوها توسط تیم کارشناسی ترافيك تهیه و جهت تأیید به حوزه ذیربط ارسال گردد. انواع مختلف تابلوهای هدایت مسیر بر اساس عمل کرد به صورت زیر طبقه بندی می شوند: تابلوهای پیش آگاهی این تابلوها با توجه به اهمیت مسیر و فاصله انشعاب در فاصله حدود 1000 متری در آزادراه ها و 500 متری در بزرگراه ها از محل انشعاب یا خروجی نصب می گردد و در صورت نیاز تا رسیدن به محل خروجی با فواصل مناسب تکرار می گردند تابلوی انتخاب مسیر آخرین تابلویی است که بعد از تابلوی پیشآگاهی و قبل از خروجی یا تقاطع نصب گردیده و به رانندگان در مورد خروجی پیش رو آخرین توجه را ارايه می دهد. این تابلو بهتر است در آزادراه ها و بزرگراه ها به صورت معلق )باال سری( نصب گردد. فاصله مناسب نصب چنین تابلوهایی از تقاطع از طریق جدول 1 تعیین می گردد. 2 جدول 1- فاصله نصب تابلوی انتخاب مسیر از تقاطع و شیبراه ها 1 و راه گرد ها 1-Ramp 2-Loop 4

13 3-2-4 تابلوی انتخاب مسیر این تابلوها در محل جزیره میانی )جناغ مسیر( و در محل انشعاب نصب می گردد و نشاندهنده محل خروج از مسیر می باشد. بر روی چنین تابلوهایی مقصد مورد نظر و در صورت عدم وجود مقصد مشخص کلمه»خروج«با زیر نویس انگلیسی» EXIT «درج می گردد. برای درک فاصله تابلوهای خروجی بزرگراه و آزادراه توسط رانندگان این تابلوها در صورت وجود فضای کافی و عدم معارض الزم است حتی االمکان به صورت پرچمی نصب شود. لیکن در معابر شریانی این تابلوها ممکن است به صورت مستطیلی نیز نصب شود. همچنین در بزرگراه ها و آزادراه ها با توجه به زیاد بودن سرعت و ضرورت اعالم فاصله از مسیر خروجی عالیم شمارش معکوس به نشانه کاهش فاصله تا شروع خروجی یعنی شروع نمونه کاهش سرعت نصب می شود و هر خط مورب نشانه 100 متر است )زمینه تابلو عالیم شمارش معکوس در آزادراه ها آبی و در بزرگراه ها سبز رنگ می باشد(. در شکل 1 تابلوهای خروجی در آزادراه نشان داده شده است. شكل 1- نمونه هايي از تابلوهاي خروجي در آزادراه در مواردی که عرض جزیره کمتر از پهنای تابلو باشد یا میدان دید مناسبی برای راننده تامین نگردد تابلو بر روی کنسولی یا صلیبی نصب می شود. نمونه این تابلو در شکل 2 نشان داده شده است. شكل 2- نمونه اي از تابلوي هدايت مسير بر پايه كنسولي 5

14 4-2-4 تابلوهای تأييد مسیر تابلوهای تأييد مسیر تابلوهایی هستند که پس از ورود به مسیر جدید راننده را از انتخاب مسیر صحیح مطمئن می سازند. محل نصب این تابلوها حاشیه سمت راست معبر است. بنا بر ضرورت می توان فاصله یا مقاصد را نیز در این تابلوها درج نمود. در راه های بین شهری معموال اطالعاتی از قبیل شماره راه و فاصله تا شهر بعدی بر روی تابلو درج می شود. محل نصب این گونه تابلوها سمت راست حاشیه راه است. دقت شود که این تابلوها بیشتر در جاده های بین شهری کاربرد دارند. اما در آزادراه ها و یا بزرگراه ها اگر فاصله ورودی و خروجی ها زیاد باشد با نظر کارشناس ترافیک این تابلوها قابل نصب هستند. )معموال چون فاصله ورودی و خروجی بزرگراه ها کوتاه می باشد فقط از دو نوع تابلوهای انتخاب مسیر و تابلوی خروجی استفاده می شود(. در شکل 3 نمونه هایی از تابلوهای تاييد مسیر نشان داده شده اند. شكل 3- نمونه هايي از تابلوهاي تاييد مسير بر اساس مطالبی که تاکنون ارايه گردید انواع تابلوهای راهنمای مسیر بر اساس عملکرد و نوع نصب به شرح جدول 2 تقسیم می گردند. جدول 2 - تقسیمبندی تابلوهای راهنمای مسیر 6

15 3-4 تجمیع تابلوها در معابر شریانی درجه 2 و همچنین معابر جمع و پخش کننده و تقاطع ها میدان های مرکزی و پر ازدحام که عموما به لحاظ محدودیت فضا نصب تابلوهای مسیر پرچمی یا جانبی مقدور نیست از تابلوهای طرح پانلی تحت عنوان تابلوهای تجمیعی استفاده می شود. ارتفاع این تابلوها بر اساس عملکرد )سرعت مجاز( و فضای نصب )30 الی 75( سانتی متر و عرض آن )100 الی 200( سانتی متر است. در هر پانل یک مقصد و حداکثر 5 پانل در هر تقاطع یا رویکرد می توان نصب نمود. بنابراین تعداد مقاصد و آدرس های مجاز روی این تابلو ها حداکثر 5 آدرس است. باید توجه داشت که کلیه اصول و ضوابط طراحی تابلوهای هدایت مسیر در خصوص رنگ نشانه )لوگو( قلم )فونت( و... )که در ادامه این استاندارد مورد اشاره قرار خواهد گرفت( در مورد این نوع از تابلوها نیز الزامی است. نمونه ای از تجمیع تابلوها در شکل 4 نشان داده شده است. شكل 4- نمونه اي از تابلوهاي راهنماي مسير تجميع شده 7

16 5 رنگ در تابلوها 1-5 كليات رنگ از ویژگی های اساسی و از مهم ترین ارکان یک تابلو به شمار می رود. انتخاب رنگ تابلوهای هدایت مسیر باید بر اساس نوع عملکرد معابر مقاصد و بر طبق جدول 3 و با در نظر گرفتن قوانین و مقررات زیر تعیین گردد. جدول 3- رنگ در تابلوهای هدایت مسیر مقررات رنگ بندی )سامانه رنگی در تابلوهای هدایت مسیر( در رنگ بندی تابلوها رعایت مقررات زیر الزامی است: در سامانه رنگ بندی تابلوهای راهنمای مسیر معابر با درجه عملکرد باالتر رنگ خود را به تمام مقاطع راه تحمیل می کنند. به عبارت دیگر مقاصد با درجه عملکردی باالتر همواره رنگ خود را حفظ می کنند. به عنوان نمونه در آزادراه رنگ کلیه تابلوها در طول مسیر به رنگ آبی است. اما رنگ تابلوهای خروجی از عملکرد معبر انشعابی تبعیت می کند. به عنوان نمونه رنگ تابلوی خروجی آزادراه به یک معبر بزرگراهی به رنگ سبز و رنگ تابلوی خروجی از آزادراه به یک معبر شریانی به رنگ سفید است رنگ تابلوهای پیش آگاهی نصب شده در طول بزرگراه سبز بوده مگر آنکه یک مسیر آزادراهی را آدرسدهی کرده باشد. همچنین توجه شود که تابلوهای نصب شده در خروجی بزرگراه در تبعیت از عملکرد معبر خروجی باید رنگ مربوط به معبر انشعابی را حفظ کنند )اشكال 5 و 6 و 7(. 8

17 شکل 5- خروجی یک بزرگراه به یک معبر آزاد راهی شکل 6- خروجی یک بزرگراه به یک معبر بزرگراهی دیگر شکل 7- خروجی یک معبر بزرگراهی به معبر شریانی موارد دیگری که الزم است در رنگ بندی تابلوهای راهنمای مسیر مد نظر قرارداد به شرح زیر است : رنگ زمینه آبی و نوشتار سفید: تابلوهای هدایت مسیر در آزادراه ها به عنوان راهنمای خدمات رنگ زمینه سبز و نوشتار سفید: تابلوهای هدایت مسیر در بزرگراه ها به عنوان راهنمای اماکن مذهبی رنگ زمینه سفید و نوشتار مشکی تابلوهای هدایت مسیر در معابر دیگر )بجز معابر شریانی درجه 1 (و میادین رنگ زمینه زرد و نوشتار مشکی تابلوهای هدایت مسیر موقت )محدوده عملیات عمرانی( رنگ زمینه قهوه ای و نوشتار سفید: تابلوهای راهنمای مناطق تفريحي فرهنگي گردشگري و مترو رنگ زمينه نارنجي و نوشتار مشكي: تابلوهاي راهنما براي اماكن اداري آموزشي و خدماتي رنگ تابلوهای پرچمی که در تقاطعات و انشعاب ها نصب می گردند از شرایط رنگ تابلوهای مقصد تبعیت می نمایند در صورتی که در یک تابلوی پرچمی به نام دو مقصد اشاره شده باشد رنگ زمینه و نوشتار مقصد دوم نیز باید رعایت گردد. در تابلوهای پیش آگاهی دهنده جانبی و تابلوهای تعیین مسیر که در آن نام چند معبر اشاره شده است رعایت رنگ زمینه و نوشتار معابر با رده عملکردی باالتر ضروری است رنگ نشانه 1 و زمینه آن نیز از قوانین رنگ نوشتار و زمینه آن تبعیت می نماید. به عنوان نتیجه مقررات فوق می توان به موارد زیر اشاره کرد : در آزادراه ها با توجه به اینکه از باالترین رده عملکردی برخوردارند با توجه به مقررات رنگ زمینه و نوشتار مقاصد در تابلوهای پیش آگاهی دهنده جانبی و معلق رعایت نمی شود يعني تغيير رنگ زمينه تابلوهاي پيشآگاهيدهنده مجاز نبوده و همگي آبي خواهد بود. به عنوان نمونه شکل 8 نشان دهنده نحوه صحیح رنگ بندی تابلوها در آزادراه ها است. 1- منظور از نشانه عالمتي است كه از طريق آن نوع مقصد )بزرگراه اماكن... ) نشان داده مي شود. 9

18 شکل - 8 رنگ زمینه آبی و نوشتار سفید در تابلوهای هدایت مسیر آزاد راه ها در بزرگراه ها رنگ زمینه تابلوهای معلق و پیش آگاهی دهنده سبز و رنگ نوشتار آن ها سفید است. اگر مقصد از رده عملکردی باالتر )معبر آزادراه( باشد رعایت رنگ زمینه آبی ضروری است )شکل 9 (. شکل 9 - نحوه رنگ بندی در هدایت به سمت آزادراه در تابلوی راهنمای مسیر بزرگراهی در معابر شریانی درجه 2 به پایین رنگ زمینه تابلوهای معلق و پیش آگاهی دهنده سفید و رنگ نوشتار آن ها مشکی است. اگر مقصد از رده عملکردی باالتر )آزادراه و بزرگراه( باشد رعایت رنگ زمینه آبی و نوشتار سفید برای آزادراه و رعایت رنگ زمینه سبز و نوشتار سفید برای بزرگراه ضروری است )شکل 10 (. 10

19 شکل 10 - نحوه رنگ بندی در هدایت مسیر به سمت بزرگراه در تابلوی راهنمای مسیر شریانی درجه 2 آن چنان که اشاره شد رنگ نشانه و زمینه تابلو باید با رنگ مربوط به رده عملکردی معبر مورد اشاره )مطابق جدول 3( انطباق داشته باشد. به عنوان نمونه در شکل 11 نمونه ای از رنگ نشانه برای یک معبر شریانی درجه 2 و پایین تر اشاره شده است. همچنین در صورتی که مقصد یک منطقه تفريحي فرهنگي گردشگري و مترو باشد رعایت رنگ زمینه قهوه ای نوشتار سفید در تابلوی هدایت مسیر در هر رده عملکردی ضروری است )شکل 12(. شکل 11 - رنگ نشانه خیابان و میدان در یک تابلوی هدایت مسیر بزرگراهی 11

20 شکل 12 - رنگ زمینه قهوه ای نوشتار سفید ایستگاه مترو درتابلوی هدایت مسیر پرچمی 6 نوشتار و اندازه حروف تابلو تعداد نوشتار تابلوهای راهنمای مسیر باید تا حد امكان کمترین میزان باشد. بهترین تعداد نوشتار تعداد دو مقصد با ترسیم یک پیکان جهت نما است. بنابراین استفاده از بیش از دو اسم )دو مقصد( بر روی یک تابلو مجاز نیست. اندازه حروف کلمات به کار رفته در یک تابلو نیز از مهم ترین عوامل مؤثر بر طرح است. اندازه نوشتار که معیار اندازه گیری آن ارتفاع الف مبنا است تابع عواملی هم چون تعداد کلمات به کار رفته در نوشتار تابلو سرعت حرکت در مسیر و همچنین فاصله تابلو از محور دید است. برای تعیین ارتفاع الف مبنا می توان از رابطه زیر استفاده کرد. كه در آن: H ارتفاع الف مبنا بر حسب میلی متر N تعداد کلمات به کار رفته )در تابلوهای معلق حداکثر تعداد مقاصد نشان داده شده دو مقصد می باشد( V سرعت حرکت در معبر برحسب کیلومتر بر ساعت D فاصله نزدیک ترین لبه تابلو از محور دید بر حسب متر. جدول شماره 4 ارتفاع الف را برای نگارش کلیه تابلوی راهنمای مسیر چهار کلمه ای که از رابطه تعیین ارتفاع به دست آمده است نشان می دهد. 12

21 جدول - 4 اندازه ارتفاع الف مبنا در حالت تابلوی چهار کلمه ای جدول 5 نیز ارتفاع مبنای طراحی تابلوهای هدایت مسیر را نشان می دهد. جدول - 5 ارتفاع الف مبنا بر اساس عملکرد معبر 7 قلم )فونت( قلم )فونت( تابلوهای هدایت مسیر نقش مهمی در انتقال و درک اطالعات و پردازش سریع اطالعات توسط راننده دارد. نوع قلم )فونت( و اندازه آن باید به گونه ای باشد که ضمن زیبایی و شکیل بودن فضای کمتری را اشغال 13

22 نموده و در شرایط متفاوت از قبیل سرعت زاویه دید تفاوت سنی رانندگان و شرایط دید مختلف افراد قابل استفاده باشد. در حال حاضر کشورهای آمریکایی و اروپایی استفاده از قلم )فونت( مبنا لوله ای را تأييد نموده اند. با در نظر داشتن خواص این خط )یکنواختی پهنای حروف در طول حروف و همچنین ضخامت حروف در طول کلمه ثابت بوده و تغییر نمی کند و نسبت ضخامت به ارتفاع حرف )ارتفاع حرف "ا" بدون مد ثابت است(. در حال حاضر قلم )فونت( گرافیکی لوله ای به نام هما برای نوشتار فارسی و خط التین به صورت لوله ای به نام جم برای تابلوهای هدایت مسیر انتخاب شده است. بهتر است نوشتار تابلوهای هدایت مسیر در معابر شریانی درجه 2 اصلی به باال به دو زبان فارسی و انگلیسی تهیه شود. در این حالت الزم است مجموعه نوشتارهای فارسی در باال و مجموعه نوشتارهای انگلیسی در زیر نوشتار فارسی آورده شود. نمونه ای از نوشتار دو زبانه در یک تابلوی هدایت مسیر بزرگراهی در شکل 13 نشان داده شده است. در صورتی که نوشتار روی تابلوهای مسیر به دو زبان فارسی و التین تهیه شود از واژه های مخفف زیر برای معادل های التین آن استفاده شود: Freeway برای آزادراه Exp'way برای واژه بزرگراه Sq برای واژه میدان St برای واژه خیابان Sub-Div برای شهرک P&R برای پارک سوار Rd برای جاده Blvd برای بلوار Stn Coach برای ترمینال Center City برای مرکز شهر Fair Int'l Trade برای نمایشگاه بین المللی Center Sport برای ورزشگاه Complex Sport برای مجتمع ورزشی Estate برای مجتمع مسکونی Airport برای فرودگاه Entrance East برای ورودی شرقی Entrance West برای ورودی غربی Exit برای خروج. 14

23 شکل 13- استفاده از دوزبان در تابلوی راهنمای مسیر بزرگراهی در استفاده از تابلوهای هدایت مسیر توجه به نکات زیر مهم است : الف تعداد مقاصد تابلوهای جانبی و استک تایپ )طرح پانلی( در هیچ حالتی نباید از 6 مقصد تجاوز کند. ب- تعداد تابلوهای باالسری به ازای هر خط عبور یک تابلوی باالسری است. در همه حال تعداد مقاصد مندرج روی هر تابلو حداکثر دو مقصد است. 8 عالیم و نقوش عالوه بر نوشتار الزم است برای گویاتر کردن مقاصد نوع محلی که تابلو به آن اشاره می کند نیز بر روی تابلو بیان شود تا سرعت رانندگان در پردازش اطالعات افزایش یافته و انتخاب مسیر بهتر انجام گیرد. این کار از طریق به کارگیری نشانه ها )عالیم و نقوش( در کنار نوشتار انجام می گیرد. این عالیم و نقوش خود به دو گروه پیکان )فلش( و نقوش نشانه قابل تقسیم اند که در ادامه در مورد آن ها توضیح داده می شود. الف- پیکان )فلش(: نقشی است که به وسیله آن "جهت" حرکت وسایل نقلیه با توجه به مقاصد عنوان شده بر روی تابلوهای راهنمای مسیر نشان داده می شود تا بدان وسیله استفاده کنندگان از مسیر بتوانند به موقع و در زمان مناسب جهت حرکت خود را بنا به مقاصد عنوان شده بدون تداخل با سایر گروه های حرکتی تعیین نمایند. ترسیم نقش پیکان در تابلوهای راهنمای مسیر الزامی است. دقت شود که نحوه ترسیم پیکان در تابلوهای معلق و جانبی با یکدیگر متفاوت است. فضای اشغالی توسط پیکان باید حداقل بوده و در عین حال از نظر تعیین جهت گویا باشد. به منظور تعیین جهت حرکت در گردش به سمت راست یا چپ از پیکان با زاویه 45 درجه نسبت به خط افق یا خط عمود بر محور جاده به سمت راست یا چپ 15

24 استفاده می شود. تصاویر مربوط به پیکان ها و نمونه های کاربردی در طراحی تابلوها در شکل 14 آمده است. شکل 14- پیکان ها و نمونه های کاربردی آن در طراحی تابلوها 16

25 ب- نشانه )لوگو(: برای درک بهتر تابلوهای هدایت مسیر الزم است برای هریک از معابر و نقاط شهری از نشانه نیز استفاده شود. در جدول 6 نشانه های مربوط به برخی از مقاصد مهم نشان داده شده است. جدول 6 - برخی نشانه های معابر و مقاصد مهم به کاررفته در تابلوهای هدایت مسیر در صورتی که الزم باشد عالوه بر نام مقصد جهت آن نیز بر روی تابلوی هدایت مسیر نوشته شود این کار بالفاصله بعد از یک خط فاصله پس از نام معابر و با رعایت قوانین رنگ انجام می شود )شكل 15(. شکل 15- تابلوی پرچمی با مشخص بودن جهت بزرگراه 17

26 9 مقصدیابی نظر به این که مهم ترین قسمت یک تابلو نوشتار آن یعنی آدرس ها و مقاصد است که در تابلو نوشته می شود باید ابتدا اختصار نویسی در نوشتارها رعایت شود سپس اهمیت و جذابیت ترافیکی مقاصد نیز مد نظر قرار گیرد. مسیرهای بزرگراهی و آزادراهی برقرار کننده ارتباطات دور دست )فرا منطقه ای( می باشند. بنابراین عنوان مقاصد محلی که اهمیت کمتری نسبت به نوع مسیر دارند از اولویت بعدي برخوردار است. به عبارت دیگر مقاصد مهم فرامنطقه ای می توانند در مسیرهای یاد شده مناطق اصلی شهری و جاده های ارتباطی مهم و مراکز عمده مرکز ثقل شهری باشند ضمن این که مقصد نهایی باید در تابلوها آورده شود و قبل از هر مسیر انشعابی اصلی مقصد انشعابی ذکر گردد به نحوي که مقصد نهایی در ردیف دوم بعد از مقاصد انشعابی آورده شود )مقصد نزدیک تر مقدم بر مقصد دورتر نشان داده شود(. تا جايي كه ممكن است باید از آدرس دهی اماکن و کاربری ها در تابلوهای هدایت مسیر خودداری کرد. چرا که تابلوهای هدایت مسیر ابزاری برای مدیریت ترافیک و توزیع مناسب سفرهای شهری از طریق آدرس دهی معابر است. چنان چه الزامی به ذکر کاربری یا اماکن در تابلو باشد حوزه نفوذ کاربری باید مد نظر قرار گیرد. مثال بعضی کاربری ها دارای عملکرد فرا منطقه ای و حتی ملی است نظیر استادیوم یک صد هزار نفری آزادی یا نمایشگاه بین المللی یا فرودگاه که می توان با مطالعه حوزه نفوذ این کاربری را در تابلوهای هدایت مسیر بزرگراهی آورد. در تابلوهای هدایت مسیر بزرگراه ها و آزادراه های شهری باید جدا از نوشتن نام سایر کاربری ها و یا اماکن که اهمیت کمتری دارند خودداری نمود. 10 قوانین برداشت و جمع آوری اطالعات پس از برداشت میدانی مسیر مورد نظر با توجه به مسیرهای انشعابی و مقاصد اصلی و فرعی طرح مقدماتی راهنمای مسیر تهیه می شود. در تهیه طرح مقدماتی باید ابتدا به عوامل زیر توجه نمود و پس از آن در تهیه طرح نهایی نکته های فنی را مورد توجه قرار داد. عوامل موثر در تهیه طرح اولیه عبارتند از: 1 - مشخصات هندسی معبر )عرض نوارهای عبوری معبر- ابعاد و اندازه جزایر و جناغی ها ابعاد و اندازه پناه جا و فضای جانبی کیلومتر از مسیر( - موانع فیزیکی و سایر تاسیسات موجود در معبر )کابل های هوایی مربوط به خطوط انتقال برق تاسیسات زیرزمینی و... ( - بررسی امکان اجرای سازه های مورد نظر برای استقرار تابلوها - تحلیل اقتصادی اجرای طرح پس از بررسی عوامل فوق و در نظر گرفتن محدودیت های اجرایی طرح نهایی بر اساس مبانی طراحی و اصول بیان شده تهیه می شود. الزم است طرح مکان یابی تابلوهای راهنمای مسیر توسط تیم کارشناسی ترافیک آماده و به همراه توجیهات فنی الزم برای تاييد به حوزه ذیربط ارسال شود. 1- Refuge 18

27 11 طراحی ابعاد تابلوهای هدایت مسیر بستگی به سرعت طرح دارد. در طراحی هایی که توسط نرم افزارهای گرافیکی انجام می شود انتخاب ابعاد تابلوها بر اساس سرعت طرح و تعداد مسیرها تعیین می گردد و طراحی تابلو نیاز به تجربه و تسلط به نرمافزارهای گرافیکی دارد. طراحی تابلوها و چیدمان عناصر طراحی از قبیل پیکان ها قلم )فونت( حاشیه و نوشتار باید به گونه ای باشد که زیبایی تابلو با حفظ ارتفاع الف مبنای استاندارد و حذف فضاهای زايد تامین شود. نکته های فنی که در فرایند طراحی منظور می شود به شرح زیر است: - طراحی اندازه حروف مقاصد و ابعاد تابلو - طراحی شکل هندسی و نوع تابلوی تعیین مسیر - طراحی رنگ تابلو - طراحی عاليم تصویری نقوش واژه های التین و عالیم )فلش ها( چیدمان مناسب عناصر طراحی و حذف فضاهای زايد از نکته های حايز اهمیت در طراحی تابلوهای هدایت مسیر است. در اشکال زیر به تعدادی از موارد اشاره می گردد. الف- در مواردی که حروف فارسی طوالنی تر از حروف التین است چیدمان مطلوب عناصر طراحی تابلو شکل 16 است. شکل 16- چیدمان عناصر تابلو در مواردی که حروف فارسی طوالنی تر از حروف التین است ب- در مواردی که طول حروف التين بلندتر است چیدمان عناصر طراحي و خط شاخص از سمت راست اعمال مي گردد )شكل 17(. 19

28 شکل 17- چیدمان عناصر تابلو در مواردی که حروف التین طوالنی تر از حروف فارسی است پ- در مواردی که عرض تابلوی طراحی شده کافی نیست از طرح جایگزین مطابق شکل 18 استفاده می شود. شکل 18- اصالح مواردی که عرض تابلوی طراحی شده کافی نیست 12 مشخصات فني تهيه و نصب تابلوهاي شناسايي و تعيين مسير 1-12 مشخصات کلی الزم است اجرای عملیات ساخت و نصب تا بلو های هد ایت مسیر بر اساس استاندارد های رایج مورد تاييد مرجع ذي ربط باشد در ساخت تابلوها استفاده از مواد و مصالح مرغوب مطابق مشخصات فنی شبرنگ ذکر شده در جداول پیوست پ الزامی است ضخامت ورق های مورد استفاده برای ساخت انواع تابلو ورق ریلی گالوانیزه و ورق معمولی گالوانیزه 1/5 میلی متر منظور می گردد بسته به نوع سازه ارتفاع محل نصب مشخصات خاکی که تابلو بر آن نصب می گردد و همچنین مساحت تابلوها ورق های مورد استفاده در ساخت انواع دکل های دروازه ای از ورق معمولی st-37 با حد جاری شدن 2400kg/m 2 با حداقل ضخامت حدود )4 تا 10( میلی متر است مشخصات کلی سازه ها و پروفیل های مورد استفاده جهت نصب تابلوهای هدایت مسیر به شرح جدول 7 و همچنین به شرح مشخصات فنی دکل ها مطابق پیوست الف است. 20

29 جدول 7- مشخصات فنی نصب تابلوهای شناسایی مسیر 21

30 2-12 مشخصات عمومی شبرنگ ها و ضرایب بازتاب در ساخت تابلوهای راهنمایی و رانندگی حداقل از شبرنگ رده مهندسی با طول عمر 7 سال مطابق با استاندارد بند 1-2 استفاده می گردد زاویه کارایی در انواع شبرنگ های رده مهندسی 7 ساله حدود 30 درجه در شبرنگ های پربازتاب 10 ساله حدود 60 درجه و در شبرنگ های الماسی حدود 88 درجه است حداقل میزان بازتاب شبرنگ مورد استفاده برای شبرنگ رده مهندسی 7 ساله 700 کاندال است. میزان بازتاب شبرنگ های پربازتاب ده ساله 250 کاندال و میزان بازتاب شبرنگ الماسی 800 کاندال است. استفاده از موارد و مصالح مرغوب مطابق مشخصات فنی شبرنگ استاندارد بند الزامی است مشخصات کامل شبرنگ ها در پیوست پ ارايه شده است. شبرنگ های به کار گرفته شده باید کامال مطابق با مشخصات ارايه شده در پیوست پ باشد ضرایب بازتاب رنگ های مختلف به کاررفته در تابلوها باید با جدول 8 مطابق باشد. جدول 8- حداقل مقادير بازتاب در تابلوهاي مختلف )اعداد برحسبcd/lx/m2 ) )MUTCD2009( (1-2) 1- High Intensity 22

31 3-12 قلم )فونت( الزم است تا طراحی تابلوهای هدایت مسیر با قلم های مورد تاييد حوزه ذيربط )فونت فارسی هما و فونت انگلیسی جم( با استفاده از نرمافزارهای مربوط )نظیر )Freehand انجام گیرد. ضروری است طرح کلی ارتفاع الف مبنا و رنگ تابلوها بر اساس ضوابط مورد تاييد مرجع ذيربط انجام گیرد. بدین ترتیب پیش از اقدام به ساخت پروانجاهای )فایل های( 1 رایانه ای نقشه ها باید به دستگاه نظارت ارسال و مورد تاييد قرار گیرد. ضوابط مربوط به رنگ قلم و نوشتار در بند های پیشین استاندارد ارايه شده است بدنه تابلو جنس بدنه تابلوها از ورق سیاه رنگ روغنی کششی متناسب با ابعاد تابلو )به ضخامت از 1/25 میلی متر تا 2 میلی متر( است. ورق به کار رفته باید از نوعst-37 با تنش جاری شدن 2400kg/cmباشد. 2 رنگ بدنه به روش الکترو استاتیک پودری )با ضخامت )65±5( میکرون ) رنگ آمیزی گردد. رنگ بدنه موجب افزایش دوام تابلو شده و مقاومت در برابر شرایط جوی خراش و خوردگی افزوده می شود. ساخت بدنه تابلو باید قالبی یک پارچه باشد تا این امر موجب استحکام و زیبایی تابلو شود. همچنین انواع اتصاالت و پروفیل به کار رفته باید با پیوست الف مطابقت داشته باشند مشخصات دکل کنسولی و صلیبی مضلع )چند وجهی( پایه دکل به صورت هشت ضلعی با ضخامت )6 تا 12 (میلی متر و با توجه به طول بازو و متراژ تابلوی منصوبه طراحی می گردد بازو از جنس ورق به صورت هشت ضلعی با ضخامت )6 تا 12 (میلی متر با توجه به طول و متراژ تابلو طراحی شده و توسط پیچ و مهره به پایه متصل می گردد بازوی نگه دارنده تابلو به صورت l از جنس قوطی )80 40( میلی متر توسط پیچ و مهره به بازو متصل می شود. شالوده )فونداسیون ) 2 با توجه به طول بازو و ارتفاع و متراژ تابلو طراحی شده و ابعاد بین) ( متر الی )1 2 4/5( متر را خواهند داشت مشخصات دکل دروازه ای مضلع )چند وجهی( پایه و عرشه دکل ها از ورق با ضخامت )4 الی 8( میلی متر به صورت مضلع )چند وجهی( است اتصال پایه به عرشه توسط پیچ و مهره تأمین می گردد اتصالقطعاتعرشهبهیکدیگرتوسطپیچومهرهبافلنجبهضخامت )8 الی 12 (میلیمترمیباشد ابعاد پایه و عرشه با توجه به دهانه و میزان سطح بادگیری تابلوی منصوبه روی آن طراحی شده و معموال ابعادی در حدود )28 48( سانتی متر و )36 55( سانتی متر را دارند. 1- Files 2- Foundation 23

32 شالوده ها با توجه به دهانه و میزان سطح بادگیر تابلوها طراحی شده و معموال ابعادی بین ) 2/5 2 1 (متر تا )1 2 4/5( متر را خواهند داشت قطعات فلزی از جنس قوطی )80 40( میلی متر به صورت l روی عرشه توسط پیچ و مهره نصب شده که تابلو بر روی آن نصب می گردد دستورالعمل نصب تابلوهای هدایت مسیر هماهنگی با ناظران جهت اطالع عوامل مرتبط و فضای سبز برای حفاری ارايه یک سری روگرفت 1 از دستور ساخت به پیمانکار مربوطه هماهنگی با کارشناسان واحد فنی مهندسی برای جانمایی کنترل حفاری برای فونداسیون تابلوها با توجه به ابعاد مندرج در دستور ساخت بتن ریزی عیار بتن 250 می باشد )در هر متر مکعب بتن 250 کیلوگرم سیمان به کار می رود(. نسبت شن به ماسه 1:1 است )50 درصد شن و 50 درصد ماسه(. صفحه ستون 10 سانتی متر باالتر از سطح فضای سبز اجرا گردد. صفحه ستون در گذرها پیاده روها و یا جزیره ها )جناغی( هم سطح کف اجرا گردد فاصله لبه تابلو نصب شده در رفيوژ تا لبه جدول خیابان حداقل 30 سانتی متر فاصله داشته باشد ارتفاع زیر تابلوها تا روی فونداسیون سرگیر نباشد )مطابق پیوست الف( محل قرارگیری پایه نسبت به تابلو مطابق پیوست الف است نقاط جوشکاری پایه به صفحه ستون مطابق پیوست الف است در تابلوهای به مساحت بزرگ تر از 4 متر مربع برای جوش تابلو به پایه از نبشی زیر سری استفاده گردد بعد از اتمام جوشکاری محل جوشکاری شده رنگ آمیزی شود بعد از اتمام کار حمل نخاله طبق قرارداد به عهده پیمانکار است تهیه تابلوهای هدایت مسیر با تأیید کارفرما از هر دو نوع ورقی و ریلی مجاز است تابلوی مسیر ورقی مواد اولیه بدنه در چنین تابلوهایی به شرح زیر است: - ورق گالوانیزه به قطر 1/5 میلی متر - قوطی )پروفیل( )30 30( میلی متر و) ( میلی متر 1- Copy 24

33 - زهوار آلومینیومی برای مواد اولیه سطح تابنده در این نوع از تابلوها استفاده از شبرنگ های پربازتاب رده مهندسی با طول عمر 7 سال پر بازتاب با طول عمر 10 سال و شبرنگ های الماسی مجاز است تابلوی ریلی راهنمای مسیر مواد اولیه بدنه در چنین تابلوهایی به شرح زیر است: - پروفیل های آلومینیومی به عرض 16 سانتی متر - ناودانی سوراخ دار. 25

34 پيوست الف )اطالعاتي( ضوابط نوشتاري مكان يابي و ساخت تابلوهاي راهنماي مسير الف- 1 اختصار نویسی در تابلوهای هدایت مسیر تاثیر بحرانی تابلوهای اطالعاتی هنگامی است که حجم اطالعات ارايه شده تابلو یا بیت bit در مدت زمان کمی صورت پذیرد که راننده سريعا آن را قرایت و مجددا به مسیر حرکت توجه نماید و در راهنمای تجهیزات ترافیکی آفریقای جنوبی 1 فرمول زیر برای سنجش مدت زمان قرائت پیام تابلو توسط راننده ارايه شده است: T=(0.32n 0.21) D که در آن: T زمان قرائت پیام تابلو برحسب ثانیه n تعداد بیت اطالعاتی )bits( تابلو D عامل حواس پرتی: 1=D : برای جاده های مستقیم و حجم ترافیک 5000 وسیله نقلیه در روز 1/25=D : برای جاده های مستقیم با حجم ترافیک )5000 تا 30000( وسیله نقلیه در روز 1/5=D : برای آزادراه ها و مناطق شهري با حجم بیش از وسیله نقلیه در روز. برای مثال جدول الف -1 زمان به دست آمده برای قرائت پیام تابلو را در شرایط مختلف ارايه می دهد جدول الف -1- زمان قرائت پیام تابلو در شرایط مختلف 1- SARTSM 26

35 الف- 2 ظرفیت پردازش اطالعات انسانی طبق یافته های لم 1 در سال 1999 نیاز انسان برای پردازش اطالعات در سرعت های باال عامل 50 درصد خطاهای انسانی را در تصادفات ترافیکی تشکیل می دهد. از سوی دیگر طبق مطالعات انجام شده ظرفیت پردازش انسان برابر 109 پردازش در ثانیه )1 مگاهرتز ) است و فعالیت های ذهنی اگر در حین رانندگی بیش از این گردد حواس پرتی راننده رخ خواهد 2 داد. بنابراین حجم اطالعات پردازش شده باید به نحوی باشد که کمتر از این میزان قرار گیرد. در آزمایش دیگری که کول در سال 1976 انجام داد دریافت که انسان دارای یک فرایند توجه اختیاری است بدین صورت که راننده مجبور نیست حواس خود را از وظیفه رانندگی )وظیفه اصلی( به تابلوهای حاشیه راه معطوف نماید. الف- 3 میزان بیت )bit( اطالعاتی کلمات کوچک مثل )and( و )the( و غیره برابر 0/25 بیت در نظر گرفته می شوند. گرافیک و نشانه )لوگو( به میزان 2 بیت اطالعاتی محسوب می شوند. جدول الف- 2 میزان بیت اطالعاتی حروف و اعداد را نشان می دهد. جدولالف- 2 -میزانبیتاطالعاتیکلماتونشانهها الف- 4 مکان یابی تابلوها در شکل های الف- 1 تا الف -10 راهنمای کلی مکان یابی و نصب تابلوهای راهنمای مسیر ارايه شده است. 1- Lamm 2- Cole 27

36 شكل الف- 1 نحوه استقرار تابلوهاي هدايت مسير در آزادراه ها 28

37 شكل الف- 2 نحوه استقرار تابلوهاي هدايت مسير در بزرگراه ها 29

38 شكل الف- 3 نحوه استقرار تابلوهاي هدايت مسير در خروجي بزرگراه ها 30

39 شكل الف- 4 نحوه استقرار تابلوهاي هدايت مسير در معابر شرياني 31

40 شكل الف- 5 محاسبه محل استقرار تابلوي پيش آگاهي در مسير با سرعت طرح 90 كيلومتر در ساعت 32

41 شكل الف- 6 - نحوه نصب تابلوهاي راهنماي مسير در تقاطع هاي T شكل شكل الف- 7- نحوه نصب تابلوي راهنماي مسير پرچمي 33

42 شكل الف- 8 - روش مطلوب براي نصب عالمت ها در حاشيه راه ها يادآوري- ابعاد در شكل ها برحسب متر فرق بين موقعيت هاي شهري و بين شهري را )كه عواملي مانند سرعت وسيله نقليه دسترسي به زمين و حركت عابران پياده در آن دخالت دارند( نشان مي دهد. 34

43 شكل الف- 9 - نمونه اي از ساخت تابلوها از صفحات مجزا )تابلوهاي ريلي( شكل الف نحوه نصب تابلوها بر روي پايه هاي موجود 35

44 پيوست ب )اطالعاتي( اشكال و جزييات مربوط به نصب تابلوها شكل هاي ارايه شده در اين پيوست جزييات مربوط به نصب تابلوها را نشان مي دهد شكل ب- 1 جزييات ساخت پايه تابلوها 36

45 شكل ب- 2 - نحوهاستقرار تابلوهاي راهنماي مسير 37

46 شكل ب- 2 - ادامه 38

47 پيوست پ ويژگي هاي انواع شبرنگ پ- 1 ويژگي هاي شبرنگ قسمت اصلی و تخصصی هر تابلو شبرنگ آن است. به دلیل اینکه بخشی از سفرها در شب انجام می گیرد باید تابلوها نورافشانی شده تا توسط راننده دیده شوند. نورافشانی بیرونی مستلزم هزینه زیاد و در برخی موارد غیرممکن است. شبرنگ یک ورقه از جنس PVC میباشد که درون آن دانه های شیشه )کروی شکل( بطور منظم قرار گرفته اند. در اثر برخورد نور اتومبیل به صفحه شبرنگ این نور به کره شیشه ای برخورد و به طرف اتومبیل )چشم راننده( برمی گردد و راننده قادر خواهد بود نوشتار و پیام تابلو را مشاهده و درک نماید. بسته به میزان نور تابیده شده از سطح شبرنگ رده های مختلف شبرنگ با کیفیت های متفاوت پدید می آید. انواع اصلی شبرنگ ها عبارتند از: شبرنگ رده مهندسی 7 ساله شبرنگ رده النه زنبوری )پربازتاب( 10 ساله شبرنگ رده الماسی شبرنگ فسفری پ- 1 - شبرنگ رده مهندسی این شبرنگ بطور وسیع در تابلوهای انتظامی و اخباری استفاده می شود. میزان حداقل بازتاب شبرنگ رده سفید در شروع 70 کاندال و حداکثر عمر مفید آن نیز 7 سال است. به عبارت دیگر پایان عمر مفید شبرنگ سفید وقتی است که میزان بازتاب آن کمتر از 35 کاندال باشد و این واقعه بطور آماری در سال هفتم اتفاق میافتد. ولی باید دقت داشت که در مناطق شرجی و مناطقی که طوفانهای شن به وفور وجود دارند این عمر کمتر بوده و حتی به نصف تقلیل مییابد. پ- 2 - شبرنگ النه زنبوری )پربازتاب( دانه های کروی شکل در محفظه بسته پر از هوا قرار داشته و این محدوده های کوچک با دیوارهایی از یکدیگر جدا شده اند و ساختاری شبیه النه زنبور دارند. این شبرنگ در تابلوهای راهنمای مسیر استفاده می شود. میزان حداقل بازتاب آن در شروع 250 کاندال و حداقل عمر مفید آن نیز 10 سال است. علیرغم قیمت اولیه بیشتر این شبرنگ نسبت به شبرنگ رده مهندسی مناسبتر است که در ساخت راهنمای مسیر و تابلوهای راه های شریانی بزرگراهی و آزادراهی از این شبرنگ استفاده شود. مطالعات ثابت نموده است با عنایت به کارآیی و عمر طوالنی در نهایت تابلوهای ساخته و نصب شده از این 39

48 نوع شبرنگ حدود 30 درصد ارزانتر میباشد. عالوه بر میزان باالی بازتاب این شبرنگ زاویه دید این نوع شبرنگ نیز زیاد است. به عبارتی برای تابلوهای راهنمای مسیر جانبی و باالسری مناسب و در حد خیلی خوب می باشد. نتیجه اینکه در تابلوهای راهنمای مسیر استفاده از این نوع شبرنگ ارجحیت دارد. پ- 3 - شبرنگ الماسی این شبرنگ در تابلوهای موقت کارگاهی و شرایط خاص استفاده میشود. میزان حداقل بازتاب آن در شروع 800 کاندال و حداقل عمر مفید آن نیز 10 سال است. ساختار داخلی این شبرنگ متفاوت از دو نوع دیگر بوده و از نوع منشور شیشه درست شده است. به دلیل حادثه خیز بودن کارگاه های موقت عمرانی که در مسیرهای دارای تردد ایجاد میشوند )مثال روکش آسفالت حفاری تأسیسات شهری ساخت پل بر روی مسیرهای قبلی و...( برای اعالم هشدار هرچه بیشتر از این شبرنگ استفاده میشود. قیمت اولیه تابلوهای ساخته شده حدود 3 برابر نوع رده مهندسی است. زاویه بازتاب این نوع شبرنگ بسیار عالی و از دو نوع قبل بیشتر میباشد. پ- 4 - شبرنگ فسفری در شبرنگ های فلوئورسنتی از ترکیب منشورهای نوری موجود در شبرنگ النه زنبوری بهمراه رنگ فلوئورسنتی استفاده می شود. رنگ فلوئورسنتی امواج فرابنفش با طول موج کوتاه نور خورشید را که غیر قابل مشاهده می باشند جذب و به صورت امواجی با طول موج بلند و قابل مشاهده ساطع می کنند. این امر موجب میگردد عالئم ترافیکی که رنگ فلوئورسنتی در آن بکار رفته است در شرایط دید محدود )بویژه در ساعات اولیه و پایانی روز و هوای ابری( روشنتر دیده شود. به این ترتیب عالوه بر آشکارسازی و ایجاد تمایز به دلیل اختالف رنگ زمینه مشاهده این عالئم از فواصل دورتر ممکن می گردد و رانندگان فرصت بیشتری برای اجتناب از خطر )با توجه به پیام تابلو( خواهند داشت. این شبرنگ دارای ساختار النه زنبوری با رنگ فسفری و عمر مفید حداقل 10 سال و دارای مواد فلوئورسنتی است. در اين پيوست ويژگي هاي انواع شبرنگ براساس استاندارد بند 2 ارايه مي شود. 40

49 جدول پ- 1 - گروه بندی انواع شبرنگ از نظر مشخصه و نوع کاربردی 41

50 جدول پ- 2 - انواع شبرنگ بر اساس نوع چسبندگی جدول پ- 3 - مشخصه های عملکردی انواع شبرنگ 42

51 جدول پ- 4 - حداقل ضریب بازتابی )RA( شبرنگ نمونهI جدول پ- 5 - حداقل ضریب بازتابی )RA( شبرنگ نمونه II جدول پ- 6 - حداقل ضریب بازتابی )RA( شبرنگ نمونه III 43

52 جدول پ- 7 - حداقل ضریب بازتابی )RA( شبرنگ نمونه IV جدول پ- 8 - حداقل ضریب بازتابی )RA( شبرنگ نمونه V 44

53 جدول پ- 9 - حداقل ضریب بازتابی )RA( شبرنگ نمونه VI جدول پ حداقل ضریب بازتابی )RA( شبرنگ نمونه VII 45

54 جدول پ حداقل ضریب بازتابی )RA( شبرنگ نمونهVIII جدول پ حداقل ضریب بازتابی )RA( شبرنگ نمونهIX 46

55 جدول پ حداقل ضریب بازتابی )RA( انواع شبرنگ پس از قرار گرفتن در شرایط آب و هوايی مختلف جدول پ ضریب درخشندگی در نور روز )Y% ) برای شبرنگ های نمونه VI,III,II.I جدول پ ضریب درخشندگی در نور روز )Y% ) برای شبرنگ های نمونهIX,VIII,VII,IV )مواد بازتابنده ریز منشوری غیر فلزی( 47

56 جدول پ ضریب درخشندگی در نور روز )Y% ) برای شبرنگ های نمونه V )مواد بازتابنده ریز منشوری فلزی( الف جدول پ حدود خصوصیات رنگ )طول روز( 48

57 پ- 2 شرایط نگه داری شبرنگ - دمای محیط )20 تا 30( درجه سلسيوس - رطوبت محیط )30 تا ) 80 درصد - دور از نور مستقیم خورشید - نگه داری به صورت افقی - نگه داری درون جعبه های اصلی و داخل محفظه پالستیکی - استفاده از شبرنگ تا حداکثر یک سال پس از تولید - هرگز رول ها به صورت عمودی نگه داری نشوند زیرا کناره ها دچار پارگی یا ترک خوردگی می شوند. پ- 3 اطالعات مورد نیاز برای خرید شبرنگ - انطباق با استاندارد بند 2 - نمونه شبرنگ - طبقه شبرنگ )نوع چسب( - رنگ - طول و عرض رول های شبرنگ - اطالعات اضافی در صورت نیاز مشتری - عالمت مخصوص شبرنگ های مناسب برای مناطق کارگاه های عمرانی. جدول پ ابعاد متداول رول های شبرنگ 49

58 ت- 1 - تابلوهای طرح تزئینی پیوست ت سایر تابلوها این تابلوها از نوع پايهدار بوده كه عموما در فضاهاي بيروني مورد استفاده قرار مي گيرند داراي دو پايه )يا در مواردي خاص سه پايه( مي باشند پايههاي مورد استفاده از لوله سياه 6 يا 7 با رنگ كورهاي بوده كه پروفيلهاي آلومينيومي خاص جهت تعبيه صفحات تابلو بطور كشوئي يك رو يا دو رو روي آن نصب گرديده است. پروفيلهاي آلومينيومي طوري طراحي گرديده است كه در طرفين ميتوانند صفحات تابلو را در خود جاي داده و بنابراين اين امكان را به ما ميدهند كه تابلوها را در صورت نياز دو طرفه نيز استفاده نمائيم. صفحات تابلو از جنس ورق آهن روغني با ضخامت 1/5 يا 2 ميليمتر بوده كه در اندازه هاي مختلف و متناسب با موضوع ساخته مي شوند و براي زيبائي و استحكام پايهها يك عدد طرح تزئيني نيز پيشبيني گرديده است كه معموال با عرضهاي سانتيمتر و بطول فاصله بين دو پايه ساخته شده و نصب ميشود. ت- 2 - تابلوهاي زير چراغي از این تابلوها برای معرفی معبر تقاطع استفاده شده و در زیر شمارشگر چراغ راهنمایی نصب می گردد. ت- 3 - تابلوهای اسامی معابر شکل ت- 1 - تابلوهاي هدايت مسير معلق زير چراغ راهنمايي اسامی معابر به منظور نمايش اسامي معابر و خيابانهاي شهري بكار مي روند. اين تابلوها راهنماي رانندگان و عابران جهت شناسايي سريع معابر بوده و در نتيجه موجب كاهش ترافيك شهري مي گردند. تابلو اسامي معابر به شكلهاي گوناگون و با مواد اوليه مختلف طراحي و ساخته مي شود. 50

59 طراحي و استفاده از دو نوع خط ويژه فارسي و انگليسي جهت خوانا نمودن حروف ساخت تابلو دورو كه امكان ديد تابلو را از دو مسير مختلف امكان پذير مي سازد. درج اسامي معابر به زبان فارسي و انگليسي طراحي تابلو با توجه به سابقه تاريخي پالك معبر در شهرهاي ايران و انتخاب رنگ آبي الجوردي بعنوان رنگ زمينه تابلو نصب و جمع آوري سريع و آسان مكانيابي صحيح به گونه اي كه از تمام قسمتهاي يك تقاطع به راحتي قابل رؤيت مي باشد. بستهبندي مناسب و مقاوم در مقابل ضربه و خراش تنوع ابعاد ميليمتر ميليمتر تنوع رنگ رنگ آبي الجوردي جهت معرفي نام معبر رنگ سبز جهت معرفي مساجد و اماكن مذهبي ت- 4 - تابلوهای معرفی اماکن رنگ تابلوهاي راهنماي اماكن با توجه به مكاني كه آدرس دهي مي شود متفاوت مي باشد. جدول ت- 1 - ضوابط رنگ در تابلوي معرفي اماكن 51

60 ت- 5- تابلوهای نقشهای یا دیاگرامی درتقاطعهايی که شکل پیچیدهای دارند تابلو باید به شکلی طراحی گردد که بصورت یک دیاگرام یا نقشه ساده شکل هندسی تقاطع را نشان دهد به این تابلوها تابلوهای نقشه مانند یا تابلوهای دیاگرامی ميگویند. نمونهاي از اين تابلوها در شكل ت- 2 نمايش داده شده است. شکل ت- 2 - نمونه ای از تابلو دیاگرامی 52

61 ت- 5- تابلوهای نقشهای یا دیاگرامی درتقاطعهايی که شکل پیچیدهای دارند تابلو باید به شکلی طراحی گردد که بصورت یک دیاگرام یا نقشه ساده شکل هندسی تقاطع را نشان دهد به این تابلوها تابلوهای نقشه مانند یا تابلوهای دیاگرامی ميگویند. نمونهاي از اين تابلوها در شكل ت- 2 نمايش داده شده است. شکل ت- 2 - نمونه ای از تابلو دیاگرامی 52